TÜRKİYE’DE GELİR VE KURUMLAR VERGİLERİNİN VERGİ GELİR ESNEKLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: 2000-2024 DÖNEMİ
Author :
Abstract
Vergi gelirlerindeki yüzde değişimin Gayri Safi Yurt İçi Hasıladaki (GSYH) yüzde değişime oranı olarak ifade edilen vergi esnekliği, bir vergi sisteminin gelir üretme kapasitesini ve ekonomik dalgalanmalara karşı duyarlılığını ölçmede önemli bir gösterge olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada; Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Hazine ve Maliye Bakanlığı verileri kullanılarak, 2000-2024 dönemi için gelir ve kurumlar vergisinin vergi gelir esneklikleri incelenmiştir. Çalışma sonucunda; gelir vergisinin esneklik oranının genellikle bire yakın seyrettiği ve ekonomik büyümeyle paralel olarak istikrarlı bir seyir izlediğini, buna karşılık kurumlar vergisinin esneklik oranın ise daha dalgalı bir seyir izlediği ve kriz dönemlerinde belirgin artışların olduğunu göstermiştir. Ayrıca, Türkiye’de dolaysız vergilerin ekonomik dalgalanmalara karşı sınırlı esneklik sergilediği ve vergi sisteminin gelir üretme kapasitesinin artırılabilmesi için yapısal reformlara ihtiyaç duyulduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda, vergi tabanının genişletilmesi, kayıt dışı ekonomi ile etkin mücadele edilmesi ve vergi politikalarının ekonomik döngülere daha duyarlı hale getirilmesi gerekmektedir.
Keywords
Abstract
Tax elasticity, expressed as the ratio of the percentage change in tax revenues to the percentage change in Gross Domestic Product (GDP), is used as an important indicator in measuring the revenue generating capacity of a tax system and its sensitivity to economic fluctuations. In this study; tax revenue elasticities of income and corporate tax for the period 2000-2024 were examined using data from the Turkish Statistical Institute (TUIK) and the Ministry of Treasury and Finance. As a result of the study; it was shown that the elasticity rate of income tax is generally close to one and follows a stable course in parallel with economic growth, whereas the elasticity rate of corporate tax follows a more fluctuating course and there are significant increases in crisis periods. In addition, it has been determined that direct taxes in Turkey exhibit limited flexibility against economic fluctuations and that structural reforms are needed to increase the revenue-generating capacity of the tax system. In this context, the tax base needs to be expanded, the informal economy should be effectively combated and tax policies should be made more sensitive to economic cycles.
