VERGİ HARCAMALARINDA ETKİNLİK: TÜRK VERGİ SİSTEMİ ÜZERİNE DEĞERLENDİRME
Author :
Abstract
Devletlerin, egemenlik gücüne dayanarak elde ettikleri vergi haklarını belirli sosyo- ekonomik ve mali amaçlara ulaşmak amacıyla belirli gelir kayıplarına katlanmaları ile vergi harcaması ortaya çıkmaktadır. Türk vergi sisteminde de birçok vergi harcaması örneklerine rastlamak mümkündür. Bu doğrultuda çalışmamızda vergi harcamalarının Pareto etkinlik yaklaşımı ile Türk vergi sistemindeki rolü incelenmektedir. Vergi harcama kalemlerinden tercihli oranlar özellikle kurumlar vergisinde etkinliği artırıcı rolüyle dikkat çekerken, diğer vergi türlerinde ise adalet ve sosyal devlet gerekleri yönüyle ağırlık kazanmaktadır. Muafiyet ve istisnalar, kurumlar vergisinde etkinlik artırıcı yönü daha fazla dikkat çekerken, siyasi bir araç olarak kullanımı üretimi öncelikli olmayan ya da niteliksiz üretim alanlarına yönlendirerek matrah aşınmasına zemin hazırlayabilmektedir. Vergi ertelemesi ve tatili uygulamaları ise esas amacı dışında birçok dış etkenli etkiyi içinde barındırması nedeniyle etkinlik temelli olarak yeterli bir etki ortaya koyamamaktadır. Nihai olarak amortismana tabi değerlere uygulanan hızlandırılmış amortismanda üretimde kullanılan malların maliyetlerini düşürmesi ve sermaye kaybını hızlıca telafi etmesi yönüyle önemlidir.
Keywords
Abstract
Tax expenditures arise when states incur certain revenue losses to achieve certain socio-economic and financial objectives with the tax rights they obtain based on their sovereign power. It is possible to find many examples of tax expenditures in the Turkish tax system. In this respect, our study examines the role of tax expenditures in the Turkish tax system with the Pareto efficiency approach. Among the tax expenditure items, preferential rates draw attention to their role in increasing efficiency especially in corporate tax, while in other tax types, they gain weight in terms of fairness and social state requirements. While exemptions and exceptions are more effective in corporate taxes, their use as a political tool may lead to base erosion by directing production to non-prioritized or unqualified production areas. On the other hand, tax deferral and holiday practices do not have a sufficient efficiency-based effect as they involve many external factors other than their main purpose. Finally, accelerated depreciation applied to depreciable assets is important in that it reduces the costs of goods used in production and quickly compensates for capital loss.